پروتکل‌های فراوانی در بستر اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرند که هر کدام وظایف مخصوص خود را دارند. درواقع پروتکل‌ها مجموعه قوانینی هستند که تعیین می‌کنند چگونه دو کامپیوتر درون شبکه با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند. یکی از موارد رایج آن، پروتکل Whois می‌باشد.
Whois چیست؟
همانطور که اشاره شد Whois یکی از پروتکل‌های مرسوم در اینترنت می‌باشد که علاوه بر طیف گسترده‌ای از اطلاعات، وظیفه‌ی آن جست وجو از پایگاه داده‌های کاربرانِ ثبت شده در یک منبع اینترنتی همانند دامنه، آدرس IP یا AS می‌باشد. شاید شما هم سوال ” این اطلاعات از کجا می‌آیند؟” را در ذهن داشته باشید. در واقع هر فردی که تصمیم به ثبت دامنه در اینترنت می‌گیرد، ابتدا مشخصات و اطلاعاتی را به عنوان صاحب امتیاز برای ثبت، ارائه می‌دهد.
حال در این حوزه شرکت‌های بسیار بزرگی تحت عنوان ICNN وجود دارند که به عنوان ثبتِ نام دامنه‌ها شناخته شده‌اند که یک فهرست راهنما، شامل اطلاعات صاحبان دامنه‌های ثبت شده می‌باشند که از آن نگهداری و در بازه‌های زمانی مشخصی آن‌ها را به روزرسانی می‌کنند. پایگاه داده‌های پروتکل Whois معمولا شامل اطلاعاتی چون نام، آدرس ایمیل و تلفن دامین‌ها می‌باشند.
مزایای نمایش whois
هر شخصی با متصل شدن به اینترنت و توسط دستورهای تعیین شده می‌تواند به این پایگاه داده‌ها دسترسی داشته باشد. این مورد یکی از روش‌های اثبات مالکیت صاحبان دامنه است. یکی دیگر از مزایای این پروتکل شناسایی صاحبان اصلی دامنه‌ها می‌باشد.
معایب نمایش whois
در دسترس بودن این اطلاعات یکی از معایب بسیار بزرگ این پروتکل است. وقتی اطلاعات شخصی همانند ایمیل و تلفن در دسترس همگان قرار می‌گیرد به طبع می‌تواند به دنبال خود آزار و اذیت صاحبان دامین را فراهم کند. در این راستا برخی از شرکت‌ها این اطمینان را به شما می‌دهند تا از اطلاعات شما در مقابل دسترسی عموم محافظت کنند.
اجزای تشکیل دهنده‌ی whois
وقتی شما دستور نمایش Whois یک دامنه را اجرا می‌کنید می‌توانید اطلاعاتی چون موارد زیر را در آن مشاهده کنید. در زیر به تعدادی از این موارد اشاره شده است.
Email: شامل آدرس ایمیل صاحب دامنه می‌باشد.
Registrantorg: اطلاعات نام شرکت صاحب امتیاز دامنه را دربردارد.
Registrar: نام مرکز ثبت دامنه
Registrar Status: نمایش وضعیت قفل دامنه را بر عهده دارد. زمانی که وضعیت روی Client Transfer Prohibited قرار گرفته باشد قفل فعال است در غیر این صورت با نمایش کلمه‌ی Ok باز بودن دامنه‌ی مورد نظر را به اطلاع کاربر می‌رساند.
Created Date: نمایش تاریخی که دامنه در آن زمان ثبت شده است.
Expired On: تاریخ منقضی شدن دامنه
Updatedon: تاریخ اخرین به‌روز رسانی
Name Server: DNS های متصل شده به دامنه
IP Address: آدرس آی‌پی سرور و هاستینگ آن
Registrar Histore: تاریخچه‌ی تغییر مرکز ثبت دامنه
Hostinghistory: تاریخچه‌ی تغییر خدمات میزبانی
Whois server: معمولا برای دامنه‌های بین‌المللی سرور whois.Yoursrs.com نمایش داده می‌شود
Server type: نمایش وب‌سرور دامنه مورد نظر شما
Registrant Street: جزئیات آدرس صاحب امتیاز شامل نام خیابان
Registrant City: نام شهر صاحب امتیاز
Regictrant Postal Code: اطلاعاتی چون کد پستی و مواردی از قبیل کشور صاحب امتیاز دامنه، تلفن مدیریت، فکس مدیریت، مشخصات صاحب دامنه و ایمیل مدیر را در بر دارد.
وضعیت دامنه‌ها در whois
هر دامنه با توجه به شرایط موجود در آن کدهای مختلفی را از خود به نمایش می‌گذارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
OK: نمایش این کلمه حاکی از آن است که دامنه‌ی مورد نظر هیچ مشکلی ندارد.
Auto Renew Period: فعال کردن این گزینه می‌تواند در اتمام زمان اشتراک دامنه، آن را به صورت خودکار تمدید کند. صاحبان دامنه در صورت تمایل می‌توانند آن را از حالت فعال خارج کنند.
Inactive: زمانی که اشتباهی در نام سرور مورد نظر وجود داشته باشد پروتکل Whois نمی‌تواند به درستی دامنه را فراخوانی کند.
Pendlingcreate: زمانی که با این وضعیت روبه رو می‌شوید در واقع در خواستی برای ثبت دامنه توسط کاربری انجام شده است.
پروتکل Whois نیز در طول زمان همانند تکنولوژی‌های موجود، ارتقاء یافته است و همینطور توانسته جامعیت خود را در سال ۲۰۲۰ حفظ نماید. اما مشکل حریم خصوصی این پروتکل همچنان یکی از معایب بسیار بزرگ آن محسوب می‌شود. البته این عیب برای شناسایی افرادی که دچار تخلفات اسپم و فیشینگ می‌شوند مورد استفاده‌ی ماموران ناظر قرار می‌گیرد.
